Koncesja jako forma reglamentacji działalności gospodarczej

Zasada swobody podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej nie ma również w gospodarce rynkowej charakteru absolutnego i podlega pewnym ograniczeniom (reglamentacji) przez państwo. Istotą działalności reglamentacyjnej jest ograniczenie swobody działania przedsiębiorców zarówno w procesie produkcji oraz świadczenia usług, jak i wymiany w celu ochrony interesu gospodarczego państwa i obywateli. Z prawnego punktu widzenia reglamentacja wyraża kompetencję do ingerencji organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego w sferę realizacji istotnych gospodarczo praw podstawowych.

Powstanie i rozwój koncesji jako narzędzia realizowania zadań państwa łączy się bezpośrednio z wykształceniem reglamentacyjnych funkcji organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego. Państwa czynią to w różnych formach i z wielu różnych powodów, korzystając zarówno ze swego władztwa administracyjnego, jak również z uprawnień właścicielskich.

Państwa w wielu sferach życia gospodarczego gwarantują sobie prawną wyłączność. W praktyce oznacza to zakaz swobodnego – bez zgody administracji państwowej – podejmowania działalności gospodarczej w tych obszarach. Nie rezygnując z monopolu państwowego organy administracji przekazują na rzecz przedsiębiorców prawo wykonywania tej działalności zastrzeżonej dla państwa. Ponadto państwo zachowuje nadal w tym zakresie możliwość swobodnego wyboru i oceny tych osób, na rzecz których – na czas oznaczony – odstępuje prawo podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej objętej monopolem prawnym państwa (gminy), który wynika z ważności tej działalności dla interesu publicznego.

Koncesja jako określony rodzaj czynności administracyjnoprawnej jest jedną z form reglamentacji działalności gospodarczej państwa. Zjawisko koncesjonowania wykracza jednak poza tradycyjne ramy prawa administracyjnego i stanowi przedmiot zainteresowania także innych dziedzin prawa, np. publicznego prawa gospodarczego, a także prawa spółek handlowych oraz prawa cywilnego, bankowego i dewizowego.