Podatek dochodowy od osób fizycznych

Podatek ten powstał w latach czterdziestych XIX wieku. Podatki dochodowe zajmują istotne miejsce w polskim systemie podatkowym. Mianem tym określa się przede wszystkim podatek dochodowy od osób fizycznych i podatek dochodowy od osób prawnych.

Pierwsza polska ustawa o państwowym podatku dochodowym i podatku majątkowym została uchwalona 16 lipca 1920 r. (Dz.U. nr 82, poz. 550). W latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku, w ramach zachodzących w Polsce dalszych przeobrażeń ustrojowych i przystosowań do gospodarki rynkowej, ustawą z 26 lipca 1991 r. (tekst jedn. Dz.U. z 1993 r., nr 90, poz. 416 z póżn. zm.: ostatnia zm. Dz. U. z 2000 r., nr 14, poz. 176 i nr 22, poz. 270) wprowadzono na wzór wielu państw europejskich i pozaeuropejskich – powszechny podatek dochodowy od osób fizycznych mający na celu jednolite ich opodatkowanie.

Podatek ten od 1 stycznia 1992 r. zastąpił pięć dotychczasowych podatków związanych z uzyskiwaniem przez te osoby fizyczne dochodów. Były to: podatek od wynagrodzeń (płacony przez niektóre osoby otrzymujące wynagrodzenie), podatek od płac (pobierany od pracodawców), podatek wyrównawczy (obciążający pracowników otrzymujących więcej niż średnie wynagrodzenie), podatek dochodowy (dotyczący osób fizycznych uzyskujących dochody z działalności gospodarczej prowadzonej na własny rachunek oraz od kapitału i praw majątkowych), a także podatek rolny (od dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej).

Podmiotami tego podatku są osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania na terytorium Polski lub te, których pobyt czasowy w kraju trwa dłużej niż 183 dni (6 miesięcy) w roku podatkowym. Natomiast przedmiotem opodatkowania jest dochód z wymienionych w ustawie z 26 lipca 1991 r. źródeł dochodu. Podstawą zaś opodatkowania jest dochód, rozumiany jako nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania w danym roku podatkowym. Oznacza to, iż podstawę opodatkowania stanowi dochód danej osoby pomniejszony o przysługujące jej odliczenia i ulgi. Dochody małżonków mogą być opodatkowane łącznie lub oddzielnie.