Wymiar podatku dochodowego od osób prawnych jest dokonywany na podstawie skali proporcjonalnej. Stawki są procentowe i zróżnicowane w zależności od tego, czy przedmiot i podstawę opodatkowania stanowił uzyskany dochód lub przychód podatnika. We wszystkich sytuacjach, gdy podstawę stanowił dochód podatnika obliczony za okres roku podatkowego i odpowiednio skorygowany o ulgi – stawka ta do końca 1996 r. wynosiła 40% rocznego dochodu. Począwszy od 1997 r. podstawowa stawka była corocznie zmniejszana o 2%.
Dalsze obniżanie stawki podatku zostało unormowane przez ustawę z 20 listopada 1999 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Zgodnie z art. 1 pkt 9 lit. a, który wszedł w życie 1 stycznia 2000 r., stawka podatku w tym roku wynosiła 30%, zaś w latach 2001 -2002 będzie wynosić 28%, w 2003 r. – 24% i od 2004 r. – 22% podstawy opodatkowania, w zamian za likwidację ulg inwestycyjnych.
Natomiast w sytuacji, gdy podstawą podatku jest przychód, podatek jest niższy i wynosi tylko 20% tego przychodu. Prawnym regulacjom unijnym podlega także podatek dochodowy od osób prawnych. Akty normatywne przyjęte przez Radę Unii w tej materii mają przede wszystkim na celu zrównanie pod względem podatkowym sytuacji przedsiębiorstw (firm i spółek) prowadzących działalność gospodarczą na terytorium dwóch lub większej liczby państw członkowskich UE z sytuacją przedsiębiorstw ograniczających zasięg swej działalności jedynie do obszaru jednego państwa. Polska będzie mogła przyjąć takie uregulowania dopiero po uzyskaniu członkostwa w Unii Europejskiej. Zdaniem Komisji Europejskiej obecne działania harmonizujące w stosunku do podatku dochodowego od osób prawnych powinny polegać na:
– ustaleniu jednolitej minimalnej stawki tego podatku oraz
– ujednoliceniu podstawy opodatkowania podatku od osób prawnych, a także osiągnięciu większej przejrzystości systemów podatkowych w państwach członkowskich Unii ze względu na zastosowane w nich instrumenty popierania inwestycji.
Z ujednoliceniem podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych wiąże się problem kosztów uzyskania przychodu. Chodzi tu przede wszystkim o podanie katalogu (wykazu) wyłączeń z kosztów uzyskania przychodu. Problematyka ta nie znajduje również odzwierciedlenia w „Białej Księdze Podatków”, opracowanej przez Radę Unii, co należy uznać za istotną wadę, gdyż od przyjęcia w tym zakresie określonych rozwiązań zależy w dużej mierze wysokość faktycznie płaconego podatku od dochodu firm. Ponadto „Biała Księga Podatków” przyjęła całkowite zniesienie ulg inwestycyjnych, co powoduje istotną zmianę systemu, bowiem państwa członkowskie UE aktualnie stosują podatkowe formy wspierania inwestycji.
Międzynarodowe aspekty dotyczące opodatkowania dochodów i majątków związane z przepływem między państwami dochodów i kapitałów są regulowane umowami o unikaniu podwójnego opodatkowania. Normy tych umów mają pierwszeństwo przed przepisami krajowego prawa podatkowego. Problemy te między państwami członkowskimi UE są regulowane przepisami Konwencji Arbitrażowej WE nr 436/90 z 14 grudnia 1990 r. w sprawie wyeliminowania podwójnego opodatkowania. W myśl zaleceń konwencji konieczne jest wyeliminowanie w państwach UE różnic w zakresie konstrukcji podatków dochodowych od osób prawnych. Obecne działania zmierzają do ustalenia stawki podatku dochodowego od osób prawnych w maksymalnej wysokości 30%, a ponadto do ujednolicenia podstawy opodatkowania oraz osiągnięcia większej przejrzystości systemów podatkowych ze względu na stosowane instrumenty popierania inwestycji. (W tej części publikacji godne odnotowania są prace J. Figat, B. Niemirka: Podatek dochodowy od osób prawnych z komentarzem, Warszawa 1998: S. Dzierżyć: Podatek dochodowy od osób prawnych w 2000 roku, Warszawa 2000: M. Kudlicka: Podatek dochodowy od osób prawnych w 2000 roku, Warszawa 2000: H. Litwińczuk: Dyrektywy podatkowe Wspólnot Europejskich, Warszawa 1995 oraz B. Brzeziński, J. Głuchowski, C. Kosikowski: Harmonizacja prawa podatkowego UE i Polski, Warszawa 1998).
Leave a reply