Mimo znacznej różnorodności podatków w konstrukcji każdego z nich można wyodrębnić określone, stale występujące elementy składające się na tę instytucję. Są one nazywane podstawowymi składnikami konstrukcji każdego podatku. Zalicza się do nich:
– a) podmiot podatku, wśród którego wyróżniamy podmiot czynny i bierny. Podmiotem czynnym podatku są organy władzy i administracji państwowej, ustalające i pobierające świadczenia podatkowe oraz inne instytucje publicznoprawne mające ustawowe uprawnienia w tym zakresie. Podmiotem biernym opodatkowania jest podatnik i płatnik. Podatnikiem jest osoba fizyczna lub prawna ponosząca ciężar świadczenia podatkowego. Natomiast płatnikiem podatku jest osoba fizyczna lub prawna zobowiązana do obliczenia, pobrania i odprowadzenia należnego podatku do budżetu państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego:
– b) przedmiot podatku, którym są zjawiska, zdarzenia, rzeczy, stan faktyczny lub prawny, z którymi ustawodawca łączy obowiązek uiszczenia podatku lub z jakim aktem prawnym ustawa wiąże powstanie obowiązku podatkowego. Przedmiot podatku znajduje najczęściej wyraz w jego nazwie, np. podatek dochodowy lub podatek od nieruchomości:
– c) podstawę opodatkowania, czyli jaka jest konkretyzacja jakościowa zobowiązania. Podstawę tę stanowi wartość przedmiotu opodatkowania, która jest jednocześnie podstawą wymiaru podatku i
– d) stawki podatku, czyli jaka jest konkretyzacja ilościowa zobowiązania, która stanowi ilościowe wyrażenie wysokości podatku w stosunku do podstawy opodatkowania, a ponadto elementem konstrukcji niektórych podatków mogą być
– e) zwolnienia, ulgi lub zwyżki podatkowe, tj. czy dany podmiot podatku może zwolnić się od danego podatku i w jakim zakresie. Zwolnienia podatkowe polegają więc na całkowitym wyłączeniu z obowiązku podatkowego. Z kolei ulgi (zniżki) uprawniają podatnika do obniżenia wielkości należnego podatku, tj. do zmniejszenia wielkości podatku już po obliczeniu jego wymiaru. Przeciwieństwem zwolnień i ulg są zwyżki podatkowe, których zastosowanie powoduje zwiększenie obciążeń:
– f) kolejnymi składnikami konstrukcji podatków są termin i sposób zapłaty podatku oraz
– g) techniki podatkowe w postaci trybu egzekucji przymusowej i konsekwencji prawnych w sytuacji uchylania się od pełnej realizacji obowiązków podatkowych.
Z kolei przez system podatkowy należy rozumieć uporządkowany pod względem ekonomicznym i prawnym ogół (zbiór) wszystkich rodzajów podatków aktualnie obowiązujących w państwie. Innymi słowy system podatkowy jest to całość podatków stosowanych w określonym czasie i w danym kraju. W konsekwencji w praktyce nie ma idealnego systemu podatkowego, który mógłby być klasycznym wzorcem bezkrytycznie powielanym w innych państwach.
Leave a reply