W polskiej literaturze przedmiotu dominuje pogląd, że podatki należy rozpatrywać z punktu widzenia pełnionych przez nie funkcji w gospodarce państwa. Oznacza to zwrócenie uwagi na cele, jakie podatki mają realizować w państwie. Najczęściej wyróżnia się trzy funkcje podatku:
– 1) funkcję fiskalną, która wyraża się w tym, iż podatki są podstawowym źródłem dochodów budżetowych państwa i jednostek samorządu terytorialnego. Główną ich rolą jest cel fiskalny, związany z dostarczaniem państwu środków finansowych niezbędnych dla zaspokojenia różnorodnych potrzeb publicznych (wojska, policji, sądownictwa, administracji, oświaty, nauki i kultury):
– 2) funkcję redystrybucyjną, zwaną też dystrybucyjną lub regulacyjną – polegającą na przesuwaniu, za pomocą podatków, środków finansowych (dochodów) w odpowiednich proporcjach między podatnikami a budżetem państwa i jednostkami samorządu terytorialnego. Czynnikiem wpływającym na zakres redystrybucji jest udział sektora państwowego, spółdzielczego i prywatnego w całej gospodarce państwa. Funkcja ta występuje niezależnie od warunków politycznych, społecznych i gospodarczych państwa oraz
– 3) funkcję stymulującą – sprowadzającą się do kształtowania określonych reakcji podatników oraz wykorzystywania podatków w celu wywarcia wpływu na warunki wykonywania przez przedsiębiorców działalności gospodarczej, jak również na kierunki i tempo ich rozwoju. Może się ona przejawiać w kształtowaniu określonych stawek podatkowych, a także w formułowaniu ulg, zwyżek i zwolnień podatkowych. Stymulowanie za pomocą podatków może dotyczyć sfery gospodarczej oraz pozagospodarczej. Funkcja ta stawiając podatkom cel ekonomiczny, którym jest wspieranie działalności gospodarczej w państwie, sprowadza się do eliminowania zjawisk szkodliwych oraz do zwiększania zjawisk korzystnych dla społeczeństwa i gospodarki narodowej. Można wymienić tu m.in. czynniki wpływające na wyższą efektywność gospodarki, lokalizację nowych miejsc pracy, wielkość i strukturę konsumpcji.
W gospodarce rynkowej podatki są więc najważniejszym instrumentem wpływania na procesy gospodarcze, stąd szczególnie ważny jest właściwy dobór systemu podatkowego do aktualnego stanu gospodarki, w szczególności zaś do poziomu zamożności obywateli, ich warunków życia i potrzeb. Istotne jest również, aby podatki stymulowały rozwój gospodarczy państwa w kierunku wzmocnienia finansowego przedsiębiorców poprzez zwiększenie zdolności inwestowania, napływ kapitału i nowych technologii z zagranicy.
W tym miejscu należy stwierdzić, że do 1989 r. nie było w Polsce spójnego systemu podatkowego. Dopiero od początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku system ten został zastąpiony nowym systemem podatkowym, typowym dla gospodarki rynkowej, zbliżonym do rozwiązań stosowanych w krajach Unii Europejskiej. Z funkcjonujących aktualnie w Polsce trzynastu podatków państwowych i samorządowych jedenaście zostało uchwalonych po 1990 r.
Leave a reply