W Polsce akcyza (łac. accisia – podatek) została wprowadzona równocześnie z podatkiem VAT ustawą z 8 stycznia 1993 r. Akcyza to rodzaj podatku obciążający konsumpcję określonych dóbr, wliczony w cenę sprzedaży. Obowiązek podatkowy ciąży na producencie oraz importerze wyrobów akcyzowych. Jest rodzajem podatku pośredniego, szczególnego, rzeczowego i obligatoryjnego oraz wyłącznie zasila dochód budżetu państwa. Podatek akcyzowy jest oparty na zasadzie jednokrotności opodatkowania wyrobu konsumpcyjnego (zwanego akcyzowym) u producenta lub importera i nie podlega potrąceniu ani zwrotowi. Jest on podatkiem uzupełniającym podatek VAT.
Stosownie do obowiązujących przepisów, wyrobami akcyzowymi są: broń palna, myśliwska i gazowa: paliwa i oleje do silników: samochody osobowe: jachty pełnomorskie: łodzie żaglowe i silnikowe: sprzęt elektroniczny wysokiej klasy oraz kamery video: wyroby kosmetyczne i perfumeryjne, a także skóry futrzane: wyroby przemysłu spirytusowego, jak również wyroby winiarskie i piwo: wyroby tytoniowe: karty do gry oraz sól, zapałki i guma do żucia.
Sprzedaż powyższych wyrobów jest przedmiotem podatku akcyzowego. Ustawa nie określa bezpośrednio stawek podatku, dając tym sposobem ministrowi finansów delegację do ustalania ich wysokości. Maksymalne stawki procentowe tego podatku wynoszą od 25% do 95% dla producentów krajowych i od 40% do 1900% dla importerów. Stawka 1900% przy imporcie wyrobów spirytusowych (w roku 2000) była równoznaczna z zakazem importu tych wyrobów do kraju. Akcyza w wielu przypadkach ma charakter podatku od luksusu. Podatek akcyzowy jest płacony:
– zaliczkowo znakami skarbowymi akcyzy (w Polsce stosuje się wyłącznie banderole):
– wstępnie za okresy dzienne, przy czym wpłaty te pomniejsza się o kwotę zaliczki na podatek akcyzowy zapłaconej za nabycie banderol podatkowych oraz
– za okresy miesięczne.
Podatek akcyzowy – kontynuacja
Minister finansów w drodze rozporządzenia może zwolnić od akcyzy niektóre wymienione w ustawie towary. Zwolnienia te są zachętą dla obcego kapitału do inwestowania na terytorium Polski. Nie są one jednak tak rozbudowane, jak w podatku od towarów i usług.
Wpływy z podatku akcyzowego w Polsce w 2000 r. stanowiły blisko 20% dochodów budżetowych. Do czasu wstąpienia Polski do Unii Europej- skiej obowiązujące obecnie stawki podatku akcyzowego na niektóre wyroby będą ulegać zwiększeniu. W niewielkim stopniu zwiększona będzie akcyza na paliwa. Znacznie zaś wrośnie opodatkowanie tytoniu i jego wyrobów. Natomiast po przyjęciu Polski do Unii, będziemy musieli zrezygnować z tego podatku, gdyż w UE dobra te nie są uznawane za luksusowe.
W państwach członkowskich UE postanowienia o harmonizacji podatku akcyzowego zawiera art. 99 Traktatu o Unii Europejskiej z 7 lutego 1992 r. (Układ wszedł w życie 1 listopada 1993r.). Integracja tych podatków ściśle jest związana z realizacją celu – jakim było utworzenie wspólnego rynku wewnętrznego w Unii oraz zapewnienie swobodnego przepływu towarów w normalnych warunkach konkurencji.
Natomiast jeżeli chodzi o podstawę prawną funkcjonowania unijnego podatku akcyzowego to obok Traktatu o UE stanowią ją przepisy dyrektywy Rady Unii nr 12/92 z 25 lutego 1992 r. w sprawie ogólnych norm dotyczących wyrobów podlegających opodatkowaniu tym podatkiem, a także przepisy w sprawie składowania, przepływu i nadzorowania takich wyrobów.
Zgodnie z treścią powołanej dyrektywy Rady UE z 1992 r. podatkiem akcyzowym objęte są: alkohol i napoje alkoholowe, wyroby tytoniowe oraz oleje mineralne. Wszystkie zaś pozostałe podatki akcyzowe z pominięciem tych, których pobór nie jest związany z przemieszczaniem towarów przez granicę RP, powinny być zniesione. Polska w stanowisku negocjacyjnym zadeklarowała możliwość zakończenia w tym obszarze procesu dostosowawczego do standardów unijnych do końca 2002 r.
Dostosowanie polskiego prawa odnośnie podatków pośrednich do ustawodawstwa UE
Dostosowanie polskiego prawa w dziedzinie podatków pośrednich do ustawodawstwa UE – zgodnie ze stanowiskiem negocjacyjnym – będzie wymagało, nie później niż sześć miesięcy przed datą akcesji – przyjęciem Polski do Unii Europejskiej, wprowadzenia:
– regulacji prawnych, które określą obowiązki podatników podatku VAT i akcyzowego, a także będą dotyczyły rozliczeń wewnątrz Unii Europejskiej:
– jednolitej definicji obowiązku podatkowego oraz wymagalności podatku VAT i akcyzowego pomiędzy państwami członkowskimi UE:
– regulacji prawnych dotyczących obowiązków osób będących zobowiązanymi do zapłaty podatku VAT i akcyzowego:
– przepisów prawnych w zakresie procedur upraszczających zamknięcia prac nad systemem magazynowania (składowania) oraz przepływu (przemieszczania) wyrobów akcyzowych, tj. składów wolnopodatkowych:
– systemu zwrotu zapłaconego podatku VAT i akcyzowego. (Uzasadnienie tego stanowiska znaleźć można: źródło internetowe http://www.biznes.onet.pl. (podatki)zmiany2c.asp).
Kwestię dostosowań polskiego systemu podatkowego do istniejącego w Unii należy rozpatrywać odrębnie dla podatków pośrednich i podatków bezpośrednich. Zmiany wspólnych standardów bardziej dotyczą podatków pośrednich: VAT i akcyzy. (Szersze rozważania na ten temat zob. D. Krzyżanowska: VAT i akcyza, Warszawa 1998: Doradca Podatnika – internetowa gazeta prawnopodatkowa, Warszawa 2000, oraz L. Ciamaga, E. Latoszek, K. Michałowska-Gorywoda, L. Oręziak: Unia Europejska, Wyd. PWN. Warszawa 2000).
Leave a reply